Een Coker is een beroemde en tamelijk veelvoorkomende eenwieler met een groot wiel. Het wiel is nominaal 36 inch (ongeveer 90 cm) in diameter, maar deze pagina gaat er over hoe groot het wiel precies is. De preciese wielmaat is van belang voor eenwieleraars die een fietscomputer op hun Coker gebruiken. Over de jaren heen zijn er in de nieuwsgroep rec.sport.unicycling vele waarden voor de wielomtrek genoemd, en in 2003 heb ik besloten om alle beschikbare data in een model te integreren. Voor de Coker is slechts één type band verkrijgbaar (gemaakt door Coker), wat de bepaling van 'de' wielmaat gemakkelijker maakt. Aan de andere kant zijn er twee soorten velgen in de handel (standaard en Airfoil), maar ik weet van bijna niemand welke velg hij gebruikt dus dat aspect heb ik buiten beschouwing gelaten. 

Voordat ik inga op 'hoe ik het gedaan heb', is hier het resultaat. Download Rollout_predictor_nl.xls (met een rechts-klik en dan Opslaan Als), open de file in Excel 4 of hoger, en voer je gewicht, bandenspanning en bandenslijtage in. Zie desgewenst dit screenshot, klik op je Terug knop om hier weer te komen. Je krijgt drie getallen:

• onbelaste rechte omtrek, dit is de afstand waarover het wiel rolt over een volledige omwenteling op een vlak oppervlak, als je het in een rechte lijn duwt, onder het gewicht van alleen de eenwieler. 
• belaste rechte omtrek (met berijder); dit is de afstand waarover het wiel rolt over een volledige omwenteling op een vlak oppervlak in een rechte lijn, onder het gewicht van eenwieler plus berijder. 
• dynamische 'weg' omtrek; dit is de afgelegde afstand gedurende één wielomwenteling bij het rijden op een weg. 

Voer het getal van je keuze (zie hieronder) in in je fietscomputer, en klaar is Kees!

Waarom die verschillende getallen? De onbelaste rechte omtrek wordt door veel Coker-rijders gebruikt, gedeeltelijk omdat die het eenvoudigst en eenduidigst te meten is. Daarnaast is het de beste basis voor onderling vergelijken, omdat het onafhankelijk is van de berijder. Maar omdat de band altijd een beetje ingedrukt wordt tijdens het rijden, resulteert de onbelaste rechte omtrek in te hoge waarden voor snelheid en afstand. Dat kan een reden zijn om de voorkeur te geven aan een belaste omtrek (zeg ik voorzichtig). Er zijn twee belaste omtrek-waarden omdat er (minstens) twee scholen bestaan over wat 'snelheid' en 'afstand' betekenen bij het eenwieleren. Als je de snelheid en afstand wilt weten waarmee het band-weg-contactpunt langs zijn 'baan' beweegt, inclusief al het wiebelen en draaien dat je ongetwijfeld doet, dan moet je je baseren op de belaste rechte omtrek. Als je daarentegen geïnteresseerd bent in wegsnelheid of wegafstand (dus de afstand van A naar B), dan moet je de dynamische 'weg' omtrek gebruiken. "Dynamisch" wil zeggen dat alle afwijkingen van een rechte lijn zijn meegenomen, zoals wiebelen over een enkele omwentelingen of over meerdere omwentelingen (zowel horizontaal als verticaal), de manier waarop je een helling op rijdt etc. U-Turn, fanatiek Coker rijder en bouwer van het Sterkste Coker Wiel ter Wereld, heeft dit in meer detail uitgewerkt in een discussie-bijdrage in rec.sport.unicycling (Engels). 

Een paar opmerkelijke punten en conclusies:

• Om te beginnen: ik moest werken met een nogal beperkte set gegevens. Het model voorspelt de ingevoerde omtrekwaarden nu gemiddeld binnen 10 mm, maar de nauwkeurigheid zou zeker verbeteren met meer gegevens. Helaas pindakaas. 
• Voor elke kg toename in rijder-gewicht, neemt de (belaste) wielomtrek af met ongeveer 0.32 mm. 
• Voor elke bar toename in bandenspanning, neemt de (belaste) wielomtrek toe met bijna 15 mm. 
• Voor elke % toename in slijtage van de band neemt de omtrek af met bijna 0.3 mm. Dat zou betekenen dat de profieldiepte (precieser gezegd: het verschil in straal tussen een nieuwe en een compleet versleten band) van de Coker band ongeveer 4.5 mm is. Ik heb nooit een Coker band in het echt gezien, maar het lijkt me realistisch. 
• Uit het model volgt dat de effecten van dynamisch rijden (vergeleken met rijden in een perfect rechte lijn) de effectieve omtrek verminderen met ongeveer 5.5 mm. Ik denk eigenlijk dat dit te weinig is, en dat meer gegevens tot een realistischer resultaat zouden leiden. Ken Fuchs was de enige die zowel de belaste rechte omtrek (met rijder) als de dynamische 'weg' omtrek heeft gemeten onder vergelijkbare omstandigheden; hij kwam uit op een verschil van 20 mm, hetgeen me realistischer lijkt. Maar hoe dan ook zullen de effecten van dynamisch rijden van rijder tot rijder verschillen. 
• Tenslotte een waarschuwing. Sommige mensen meten de afstand tussen de wielas en het rij-oppervlak en beschouwen dat als een 'belaste wiel-straal' om de belaste wielomtrek uit te rekenen. Dit is gebaseerd op een foutieve aanname. De effectieve straal van een belast wiel zit namelijk ergens tussen genoemde afstand en de onbelaste straal. Het band-weg contactvlak heeft niet een constante straal. Bij de einden van de middenlijn is de 'straal' de onbelaste straal, terwijl hij in het midden gelijk is aan de afstand van wielas tot rij-oppervlak. De situatie is nog gecompliceerder (in 3D) aan de zijkanten van het band-weg contactvlak. 

* * * * *

Voor degenen die willen weten hoe ik tot mijn model gekomen ben, volgen hier nog wat details. Waarschuwing: dit is geen harde wetenschap, maar het beste wat ik kon doen met de schaarse en inconsistente gegevens. 

Om te beginnen verzamelde ik alle gegevens die ik maar kon vinden. Deze kwamen allemaal van de nieuwsgroep rec.sport.unicycling van de laatste paar jaar (sinds de Coker eenwieler verkocht wordt). Sommige gegevens waren niet erg 'hard', en ik heb hier en daar wat keuzes moeten maken. De beschikbare gegevens staan in de tabel:

© Klaas Bil, juli 2004